Trong dòng chảy hội họa Việt Nam, tranh sơn mài có giá trị nghệ thuật cũng như giá trị kinh tế cao. Trong quá trình làm ra các bức tranh sơn mài người thợ đã sử dụng rất nhiều kỹ thuật mài kết hợp với sơn ta để tăng tuổi thọ của sản phẩm. Đã có những kiệt tác sơn mài có tuổi thọ lên đến hàng trăm năm mà vẫn giữ được nét đẹp vốn có ban đầu. Tuy nhiên để bảo quản tốt nhất và giữ được độ bền cho tác phẩm bạn có thể tham khảo một số cách sau đây.
Cách Bảo Quản Tranh Sơn Mài
Để tạo ra được một bức tranh sơn mài đẹp không hề đơn giản, bởi quy trình làm tranh sơn mài rất kỳ công. Đó là cả một quá trình dài và phức tạp với nhiều công đoạn yêu cầu người họa sĩ phải cực kỳ đam mê với nghề mới tạo ra được những tác phẩm tinh tế, mang ý nghĩa nghệ thuật, tính thẩm mỹ. Bức tranh là tâm huyết, đứa con tinh thần của các họa sĩ. Vì vậy việc bảo quản tranh sơn mài luôn bền đẹp đòi hỏi người sở hữu phải luôn chăm sóc thường xuyên.
Tránh Để Tranh Sơn Mài Tiếp Xúc Với Ánh Nắng tri Trực Tiếp Và Nhiệt Độ Cao
Ánh nắng mặt trời cực kỳ gay gắt, sức công phá mạnh khiến da con người bị sạm và cháy nắng. Với tranh sơn mài cũng vậy nếu để tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp và nhiệt độ cao sẽ khiến bề mặt tranh bị bong tróc, biến dạng. Vì vậy nguyên tắc đầu tiên trong bảo quản tranh sơn mài đó là tránh để tranh tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp và nhiệt độ cao.
Tránh để tranh và đồ sơn mài ở gần các vị trí như: bếp lò, cửa sổ nơi ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp, những nơi nhiệt độ cao cùng bụi bẩn.
Giữ Tranh Sơn Mài Trong Môi Trường Cân Bằng
Ngoài việc không để tranh sơn mài tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp bạn cũng nên chú ý không để tranh ở những khu vực ẩm thấp, độ ẩm cao. Không gian tối tăm, thiếu ánh sáng, ẩm thấp là môi trường ưa thích của nấm mốc. Một khi tranh sơn mài bị nấm mốc coi như tranh không giữ được lâu nữa, sớm vứt bỏ.
Độ ẩm môi trường thích hợp nhất để bảo quản tranh sơn mài không nên quá 60% nếu vượt quá sẽ tạo thuận lợi cho nấm mốc đặc biệt với các bức tranh làm từ chất liệu sơn ta hay sơn cánh gián.
Không nên để tranh trong môi trường quá lạnh. Trong điều kiện thời tiết quá lạnh, nên để tranh sơn mài nằm phẳng và bọc tranh bằng vải mỏng hoặc đặt những vật có trọng lượng nhẹ, mềm mại trên tranh trong vòng 1 tuần. Việc này sẽ giúp giữ ấm cho tranh và giảm thiểu việc tranh bị hư hại.
Cách Lau Chùi, Làm Sạch Tranh Sơn Mài
Một bức tranh sơn mài dù có đẹp đến mấy thì sau một thời gian cũng sẽ dính những bụi bẩn. Khi đó bạn cần xử lý ngay, lau chùi và làm sạch định kỳ để việc bảo quản tranh sơn mài tốt nhất, giúp tranh lâu hơn, bền đẹp.
Không Sử Dụng Hóa Chất Hay Nước Nóng Để Làm Sạch Tranh Sơn Mài
Nếu không tìm hiểu kỹ về tranh sơn mài, cứ nghĩ rằng chỉ cần lau chùi bình thường như các đồ nội thất, dùng nước lau kính, hóa chất làm sạch là được. Tuy nhiên đây là một viêc làm hết sức nguy hiểm cho tranh.
Giá trị của một bức tranh sơn mài nằm ở chỗ nó được làm công phu, sử dụng các chất liệu tự nhiên nên cực kỳ nhạy cảm với hóa chất. Bạn cũng không nên sử dụng nước nóng để làm sạch bề mặt tranh sơn mài, nước nóng sẽ làm bề mặt tranh bị bong tróc, phá hủy các lớp sơn. Bên cạnh đó cũng không nên để đọng nước trên bề mặt tranh sẽ làm tranh rất nhanh hỏng.
Không Ngâm Tranh Sơn Mài Trong Nước Hay Xịt Rửa
Với các sản phẩm sơn mài làm vóc 3-5 bước khi ngâm trong nước sẽ khó giữ được độ bề, dễ xảy ra tình trạng thấm nước, đọng nước vào nền. Một khi bị thấm nước vào bên trong bức tranh sẽ từ từ bị phá hủy.
Ngược lại với các sản phẩm tranh hay đồ sơn mài làm vóc kỹ lưỡng theo quy trình truyền thống bạn sẽ không phải quá lo lắng về vấn đề thấm nước. Công đoạn làm vóc kỹ từ 8-10 bước, chất lượng tấm gỗ sẽ được nâng cấp toàn diện, ít bị thấm nước gây hư hại cho tác phẩm.
Dùng Khoai Tây Hoặc Hành Tây Để Vệ Sinh Tranh Sơn Mài
Bề mặt tranh sơn mài khá nhẵn và dễ dàng vệ sinh. Đối với những vết bẩn & nấm mốc trên tranh sơn mài bạn có thể sử dụng hành tây hoặc khoai tây để vệ sinh bề mặt tranh sơn mài.
Đây là những nguyên liệu quen thuộc có trong mọi căn bếp của gia đình. Các chất trong khoai và hành tây sẽ giúp bạn loại bỏ vết bẩn, nấm mốc dễ dàng hơn rất nhiều mà không cần sử dụng đến các chất tẩy rửa hóa học sẽ gây hư hại cho bề mặt tranh sơn mài. Điều bạn cần làm là chuẩn bị khoai hoặc hành tây, sau đó cắt đôi và chà nhẹ lên bề mặt tranh sơn mài. Sau đó dùng khăn mềm lau lại bề mặt tranh, vậy là vết bẩn đã được loại bỏ.
Vệ Sinh Tranh Và Đồ Sơn Mài Nhẹ Nhàng, Không Chà Xát
Việc chà xát mạnh sẽ khiến tranh và các đồ sơn mài dễ bị trầy xước, bong tróc gây mất thẩm mỹ, đặc biệt là những bức tranh sơn mài hoa sen có giá trị cao. Khi ấy tác phẩm sẽ mất đi giá trị nghệ thuật. Do đó khi vệ sinh tranh hay các đồ làm từ sơn mài bạn cần hết sức nhẹ nhàng, cẩn thận.
Trong trường hợp tranh hay đồ sơn mài bị dính dầu mỡ, bạn có thể lấy một chút dầu rửa bát và khăn mềm rửa nhẹ nhàng. Sau khi rửa sạch vết dầu mỡ bạn nên lau lại bằng khăn mềm và bảo quản ở điều kiện môi trường phù hợp.
Bạn cũng nên chú ý xử lý vết bẩn ngay lập tức khi phát hiện. Nếu để vết bẩn quá lâu sẽ khiến việc làm sạch khó khăn hơn, ảnh hưởng đến giá trị cũng như tính thẩm mỹ của tác phẩm.
Dùng Vải Mềm Khô Hoặc Hơi Ẩm Để Lau Bụi Bề Mặt Và Khung Tranh Tranh Sơn Mài
Khi tranh sơn mài dính bụi bạn có thể dùng vải mềm khô để vệ sinh bề mặt cũng như khung tranh sơn mài. Điều này sẽ giúp cho tranh không bị xước, dễ dàng giữ được độ bóng mịn theo thời gian.
Nếu dùng khăn ướt để vệ sinh tranh thì cần sử dụng khăn khô lau lại đảm bảo tranh không bị ẩm hay đọng nước.
Tranh sơn mài là một kiệt tác của hiện đại và truyền thống, nó hội tụ đầy đủ giá trị văn hóa cũng như giá trị kinh tế. Một bức tranh sơn mài đẹp chính là điểm nhấn hoàn hảo cho không gian sống, lưu giữ những giá trị nghệ thuật. Để lưu giữ những giá trị đó bạn nên bảo quản tranh sơn mài thật tốt. Bài viết trên đã đưa ra một số cách bảo quản tranh sơn mài bền đẹp, hy vọng có thể giúp ích được cho bạn.
